Υπάρχουν βράδια που κάθεσαι μπροστά στο χαρτί — ή στην οθόνη — κι ακούς μόνο τον εαυτό σου να ανασαίνει. Όχι γιατί δεν υπάρχουν άλλοι γύρω σου· υπάρχουν. Αλλά δεν ανήκεις σ’ αυτόν τον χώρο εκείνη τη στιγμή. Δεν είσαι ακριβώς παρών, αλλά ούτε και απών. Βρίσκεσαι αλλού: στον ενδιάμεσο χώρο όπου γεννιούνται οι λέξεις, στη βουβή επικράτεια της μοναξιάς.
Η μοναξιά του συγγραφέα δεν είναι κοινωνική. Δεν είναι το "δεν έχω κανέναν". Είναι το "δεν μπορώ να μοιραστώ αυτό που σκέφτομαι τώρα με κανέναν". Είναι η ανάγκη να μείνεις μόνος, για να ακούσεις τη φωνή μέσα σου — αυτή που δεν μιλάει όταν οι άλλες μιλούν. Μια φωνή που δεν φωνάζει, αλλά απαιτεί σιωπή για να ακουστεί. Και αυτή η σιωπή, αν τη δεχτείς, γίνεται εργαλείο. Γίνεται ο δρόμος. Και ενίοτε, και τιμωρία.
Στοχάζομαι συχνά την ιδιαιτερότητα αυτού του είδους μοναξιάς. Δεν πρόκειται για μια παθητική κατάσταση. Αντίθετα, είναι ενεργή, σχεδόν δημιουργική. Ο συγγραφέας αποσύρεται, όχι για να κρυφτεί, αλλά για να συγκεντρωθεί. Η απομόνωση λειτουργεί ως φίλτρο: αφαιρεί τον εξωτερικό θόρυβο και επιτρέπει στις εσωτερικές φωνές να αποκτήσουν καθαρότητα, δομή, ρυθμό. Μέσα σε αυτό το ηχηρό τίποτα, γίνεται η πρώτη αναμέτρηση με την αλήθεια.
Η γραφή δεν είναι ποτέ ομαδική πράξη. Ακόμη κι όταν γράφεις για τους άλλους, γράφεις μόνος. Δεν μπορείς να εξηγήσεις πώς γεννιέται μια πρόταση, ούτε γιατί μια λέξη "ανήκει" εκεί που τη βάζεις. Αυτά δεν λέγονται, δεν μεταφράζονται σε διάλογο. Δεν ερμηνεύονται πλήρως ούτε από τον ίδιο τον δημιουργό. Η μοναξιά της γραφής είναι μοναδική: έχει μέσα της κάτι από την προσευχή, κάτι από την εξομολόγηση και κάτι από τη σιωπή πριν την καταιγίδα.
Είναι, ίσως, η μόνη μοναξιά που επιδιώκεις χωρίς να την αντέχεις πάντα.
Πολλές φορές αναρωτήθηκα αν είναι υγιής αυτή η απομόνωση. Αν χάνεις κάτι από την επαφή με τον κόσμο για να κερδίσεις κάτι στο χαρτί. Αν τελικά σε φθείρει η διαρκής επιστροφή στον εσωτερικό διάλογο. Αλλά κατέληξα στο εξής: δεν πρόκειται για απώλεια, αλλά για ανταλλαγή. Προσφέρεις χρόνο, παρουσία, ψυχή – για να πάρεις πίσω ένα κομμάτι αλήθειας. Έστω και λίγη. Έστω και θολή. Μα ειλικρινή.
Έχω γράψει κείμενα που μου έκαναν συντροφιά σε σκοτεινές εποχές. Κείμενα που δεν ήθελα να τα δει κανείς, αλλά έπρεπε να ειπωθούν. Λόγια που δεν απευθύνονταν σε άνθρωπο, αλλά σε κάτι μέσα μου που ζητούσε να ακουστεί. Εκείνες οι λέξεις, που γεννήθηκαν μέσα στη σιωπή, ήταν οι πιο αληθινές. Κι ας μην ήταν οι πιο σωστές. Γιατί το "σωστό" είναι θέμα ύφους· το "αληθινό", όμως, είναι θέμα επιβίωσης.
Όταν γράφεις αληθινά, βάζεις στο χαρτί κομμάτια που δεν σου περισσεύουν. Κι εκείνη την ώρα, ναι, είσαι μόνος. Πιο μόνος από ποτέ. Αλλά ταυτόχρονα είσαι και πιο παρών από ποτέ. Παρών στον εαυτό σου. Παρών στις σκιές που κουβαλάς και που τόσο συχνά φοβάσαι να δεις. Αυτές είναι που ζητούν να γραφτούν. Αυτές είναι που σε οδηγούν.
Η μοναξιά του συγγραφέα, λοιπόν, δεν είναι κατάρα – είναι αναγκαία συνθήκη. Είναι σκληρή, ναι. Είναι απαιτητική. Μα είναι και λυτρωτική. Γιατί μέσα της υπάρχει η δυνατότητα να γραφτεί κάτι που δεν θα μπορούσε να υπάρξει αλλιώς. Κάτι που, όταν το διαβάσει κάποιος άλλος, θα νιώσει λιγότερο μόνος. Κι εκεί, ίσως, βρίσκεται η ουσία: να μετατραπεί η μοναξιά του ενός σε γέφυρα προς τον άλλον.
Η γραφή είναι, τελικά, ένας μυστικός διάλογος. Ξεκινά από τη σιωπή και καταλήγει — αν σταθείς τυχερός — σε μια συνάντηση. Μια βαθιά, σιωπηλή συνάντηση, όπου κάποιος, κάπου, σε διαβάζει και νιώθει κάτι. Ίσως όχι αυτό που ένιωσες εσύ. Ίσως κάτι δικό του. Μα νιώθει. Κι αυτό αρκεί.
Σε σένα που γράφεις και νιώθεις μόνος:
δεν είσαι. Η σιωπή σου είναι η ίδια με τη δική μου. Κι αυτή η φωνή που τόσο προσπαθείς να βγάλεις στο φως, είναι ήδη αρκετή.
#μοναξιά_του_συγγραφέα #λογοτεχνικό_δοκίμιο #προσωπική_γραφή #γραπτή_εξομολόγηση #εσωτερική_σιωπή #γράψε_όπως_πονάς
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαλημέρα Κική μου. Τι ωραίες σκέψεις μοιράστηκες μαζί μας. Φοβάμαι ότι η μοναξιά του συγγραφέα όσο περνούν τα χρόνια, απλά θα μεγεθύνεται. Ειδικά τώρα που με το ΑΙ, πολλοί δε μοιράζονται τις σκέψεις του, αλλά τις αναζητήσεις τους στην τεχνητή νοημοσύνη.
ΑπάντησηΔιαγραφήΠόσο θα αλλάξει αυτό τον κόσμο μας;
Η γραφή μέχρι τώρα ήταν μια ανάγκη της ψυχής, τώρα, με το AI, είναι απλά μια αναζήτηση και μια επικόλληση.
Και όπως σωστά έγραψες "το "αληθινό" είναι θέμα επιβίωσης". Ας το προστατεύσουμε.
Καλό μεσημέρι.
Αγαπημένη μου Μαρίνα,
Διαγραφήσε ευχαριστώ για το τόσο ουσιαστικό σου σχόλιο. Πράγματι, η μοναξιά του δημιουργού βαθαίνει — ίσως όχι μόνο γιατί λιγοστεύει ο διάλογος, αλλά και γιατί συχνά τον υποκαθιστά μια αδιάκοπη ροή πληροφοριών χωρίς πρόσωπο.
Το AI δεν περιορίζεται μόνο στη συγγραφή, διεισδύει και στις άλλες τέχνες ακόμα πιο έντονα. Στη μουσική, στη ζωγραφική, στον κινηματογράφο κτλ… Πολλά από αυτά που βλέπουμε και ακούμε σήμερα είναι συρραφές υπαρχόντων έργων, χωρίς προσωπική σφραγίδα, χωρίς το «ρίσκο» της αλήθειας που φέρει κάθε ανθρώπινη δημιουργία.
Κι όμως, πράγματι, το "αληθινό" είναι θέμα επιβίωσης. Και ίσως αυτός είναι ο ρόλος μας τώρα: να συνεχίζουμε να γράφουμε, να δημιουργούμε, να ζούμε με αλήθεια. Όχι από ανάγκη για παραγωγή, αλλά από ανάγκη για επαφή και μοίρασμα.
Σε φιλώ και σου εύχομαι μια όμορφη μέρα.